Het schoonrijden is tot nu toe naast het krulbollen uit Zeeuws-Vlaanderen en de valkerij de enige sport die erkend is als immaterieel cultureel erfgoed in Nederland. Op 5 november jl. werd Ineke Strouken, directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE), gezeten op een duwslee door 90 schoonrijders uit het hele land onthaald om het nieuws bekend te maken. Vervolgens overhandigde Ineke Strouken een certificaat aan Emile Kallen, voorzitter van de Landelijke Vereniging van Schoonrijders (LVS), onder toeziend oog van Ard Schenk, ambassadeur van het schoonrijden, en Jan Bolt, penningmeester van de KNSB.

Schoonrijden is het achtiende erfgoed dat op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed is geplaatst. Naar verwachting zullen aan het eind van dit jaar 43 erfgoederen op deze Inventaris staan. De komende jaren zal de Nationale Inventaris verder worden uitgebreid.

Ineke Strouken van het VIE: “Het is heel bijzonder dat het schoonrijden nu al op de Nationale Inventaris staat vóór bijvoorbeeld de Elfstedentocht. De Landelijke Vereniging van Schoonrijders kon de lange traditie van het schoonrijden heel goed aantonen. En het gaat hier om een levende traditie die gedragen wordt door een hechte gemeenschap in de vorm van de Landelijke Vereniging van Schoonrijders, gesteund door de KNSB.”

De Landelijke Vereniging van Schoonrijders is een zelfstandige vereniging, die verantwoordelijk is voor de instandhouding van het schoonrijden als cultureel verschijnsel. Als het gaat om schoonrijden als pure schaatssport fungeert de vereniging ook als sectie Schoonrijden van de KNSB (het opleiden van trainers en juryleden, het organiseren van de wedstrijden etc.). In de praktijk zijn die twee invalshoeken vaak moeilijk te scheiden. Daarom is de aanvraag om erkend te worden als cultureel erfgoed ingediend door de LVS én de KNSB samen.

Emile Kallen, voorzitter van de Landelijke Vereniging van Schoonrijders, weet dat de erkenning van het schoonrijden als cultureel erfgoed de verplichting met zich meebrengt om het schoonrijden door te geven aan komende generaties. “We hebben met steun van het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Prins Bernhard Cultuurfonds en KPN de film ‘Schoonrijden met Ard Schenk‘ laten maken waarin het schoonrijden in de volle breedte aan bod komt: geschiedenis, techniek en beleving. Met deze film kunnen we een groot publiek van potentiële schoonrijders bereiken.”

Meervoudig Nederlands-, Europees-, Wereld- en Olympisch kampioen Ard Schenk daarover: “De basis van het schoonrijden is het overkomen, het afwisselend op de binnen- en de buitenkant rijden. Daarom pleit ik er voor om bij de training van langebaanrijders meer aandacht te besteden aan het onder de knie krijgen van de schoonrijslag. Niet alleen hebben alle schaatsers baat bij deze techniek, het draagt ook bij aan het levend houden van het schoonrijden als cultureel erfgoed. En bovendien past het goed in het beleid van de KNSB om meer uit te wisselen tussen de verschillende disciplines.”

Emile Kallen vult aan: “We bieden schaatsverenigingen proeflessen en demonstraties aan in het schoonrijden. Het is altijd het beste als mensen het zelf eens proberen en ervaren.”
Schoonrijden heeft het imago oubollig te zijn en alleen geschikt voor ouderen. Kallen: “Wij stellen ons open voor nieuwe ideeën, zowel vanuit de vereniging zelf als ook van buiten af. We hebben een commissie Vernieuwing schoonrijden ingesteld die een aantal nieuwe schoonrijfiguren heeft voorgesteld. Die proberen we nu uit. Afgelopen jaar hebben we onder andere een proefles gegeven aan studenten in Groningen en van hen feedback gekregen. En dan blijkt dat zij niet alleen geïnteresseerd zijn in de techniek van het schoonrijden, maar vooral ook in het samen schaatsen, in de beleving van het samen zweven over het ijs, zeg maar het culturele element.”

Het uiteindelijke streven van de LVS en haar ambassadeur Ard Schenk is internationaal erkend te worden door UNESCO als immaterieel erfgoed. Nederland heeft in 2012 al het UNESCO ‘Verdrag ter bescherming van het immaterieel erfgoed’ ondertekend, maar de Raad voor Cultuur is nog bezig met het opstellen van de juiste aanmeldings- en toekenningsprocedure. Voor UNESCO kan de LVS het schoonrijden niet voordragen. Dat moet de Staat der Nederlanden doen, en die wil daarbij wel zeker zijn van zijn zaak.

Ineke Strouken van het VIE merkt overigens op dat het schaatsen in Nederland in het algemeen eigenlijk ook als erfgoed zou kunnen worden aangemerkt. “Er is geen land in de wereld waar zoveel mensen zich op het ijs begeven als er sprake is van natuurijs. Maar wie is dan de aanvrager voor al die plotselinge uitingen van schaatsplezier.” Ligt hier een schone taak voor de KNSB?

Tekst: Wiebe Blauw

Foto: Martin de Jong

Bron: Magazine schaatsen.nl